Victoria Kaapanda

AMARIKA –Omuprima Saara Kuugongelwa-Amadhila okwa ekelehi omapopyo kutya uunona koAmarika owa sa kondjala, ta ti inawu hulitha kondjala oshoka iikulya kayi mo momagumbo, ihe owa hulitha komanyutu oshoka ihawu paluthwa niikulya tayi tungu olutu noyi na uundjolowele nenge ihawu pewa okulya nando nando.

Ndika omuprima gwoshilongo okwe dhi popi Etine lyoshiwike sha zi ko komukunda Amarika moshitopolwa shaMusati sho kwa li a ningile aakwashigwana oshigongi konima yomaso guunona wu li utatu mboka aniwa wa hulitha kondjala momukunda moka.

“Ooyina yuunona peha lyokupalutha uunona wawo, ohaye wu pe omalovu, unene otombo ndjoka ya kwata ko aakalimo yomomukunda Amarika,” Kuugongelwa-Amadhila ta ti ngaaka.

“Omwaalu guunona wa hulitha gwa li gwa gandjwa kiikundaneki ya yooloka kagu li mondjila. Uunona mboka wa hulitha momukunda Amarika owu li ashike utatu,” ta yelitha ngaaka. Ta gwedhapo ta ti iikulya omo yi li momagumbo, ihayi telekwa ashike. Ta ti oomeme nootate oya kalela ashike oondingosho okuza ongula sigo okomatango, ethimbo lyokusila aanona oshimpwiyu  kali po. Okwa li a fatulula wo kutya okanona oke na okusilwa oshimpwiyu nokupaluthwa iikulya yi li mondjila noyi na uundjolowele omanga ke li kohi yoomvula mbali. Kuugongelwa ta ti shampa uunona wa kwatwa komanyutu omanga wu li kohi yoomvulan dhoka, opena ompito onene wu hulithe. Aapangi ya zi koshipangelo shaKahao esiku ndyoka oya li ya yelitha kutya uunona wu li kohi yoomvula  ntano wu li  11 owa li wa taambelwa moombete wa monika omanyutu momukunda Amarika. 

Oya ti ngashiingeyi uunona mboka owa lalakwe nowu li komagumbo ihe natango owa pewa omasiku gokushunako opo wu ka konaakonwe  noku taliwa iiviha yawo ngele oyi li nawa. “Uunona owa pumbwa okulya iikulya tayi tungu olutu. Aakuluntu oya pumbwa natango omalongo kutya okanona ihakataliwa mepunda ngele oka kuta ihe osha ikololela kiikulya mbyoka taka li esiku kehe,” aapangi osho ya ti ngaaka.
Amadhila okwa li a thindi omuthindo ta ti ina hala we okuuva uunona wa sa komanyutu nenge kondjala oshoka epangelo olya pititha ooporogalama tadhi kandula po omikundu dha tya ngaaka. Ngaashi oshikukuta, okukeelela omanyutu oshowo etonatelo lyaakulupe ye na owike nenge aanuulema. Ta gwedha ko ta ti ooporogalama ndhoka nadhi tulwe miilonga mehendelelo opo kukelelwe omawupyakadhi ga tya ngaaka.

Omuprima ta ti epangelo okwa li tango lya tokola kutya oshikukuta otashi gandjwa ashike kwaamboka ya dhengwa unene koluhepo ihe olya kambadhala natango okugwedha ko koshimaliwa opo aakwashigwana yamwe natango taya mono iihuna ya kwathelwe. Amadhila okwa ti iikulya mbyoka tayi gandjwa kaakalimo kayi shi yokupungulwa momagumbo omanga aantu ya kalela ookamba, yokayi shi yokulandithwa po, ihe oyokuliwa momagumbo. Esiku ndyoka omagumbo geli gaheyali oga li ga topolelwa ooshako dhiilya kehe megumbo. Ngoka ga li ga tothwa mo kumwene gomukunda  ga dhengwa koluhepo noonkondo no kage na aayambidhidhi. Elizabeth Kashupi  omumwayina nayina gwagumwe a li a silwa okanona ke komvula yimwe nomweedhi heyali okwa li a fatulula shoka sha etitha eso lyomunona Megameno Titus. “Shoka tashi popiwa kutya uunona mboka owa sa kondjala oshoka kape na iikulya kasha shi oshili. Iikulya omo yi li megumbo. Ohatu yi topolelwa kehe omwedhi, Titus okwa sa kondjala oshoka kakwa li ha li, kakwa li e na ehalo lyiikulya ye okwa li e na iilalo mokana,” Kashupi ta ti ngaaka. Ta hokolola ta ti oya kala ethimbo taya kondjo naTtitus okuza kevalo, oshipangelo osha kala sha fa egumbo lye etiyali.  Kashupi ta ti kakele kwaashoka okuuvite nayi kepangelo sho lya tokola okuhulitha po okugandja oshikukuta komagumbo gamwe ge na aapambele haya longo. “Shoka oshinima sha puka nayi ngame ihandi longo, osikola onde yi thiga po mongundu ontine sho kwa li nda thiminikwa ndi kale nakuku, ashike hasho kwa li nda hala,” Kashupi ta ti ngaaka. Ta popi neyeme ta ti ke na mpoka ha hupile, aakuluntu ye oya sa ko ayehe, aamwayina mboka haya longo oye li muushimba ihe kegumbo ihaya tumine ko nando osha, ta pula kutya ngele oshikukuta sha hulithwa po otakalya peni.
 “Megumbo ohandi zi mo natatekulu ngoka e na uuvu womomdhiladhilo, ohe tu pilukile po thimbo limwe ngele ina lala po esiku ndyoka, out li megumbo inatu manguluka oshoka uunona ohatu ka uhala nawo kookamba oshoka out na uumbanda okuwuthiga megumbo natatekulu,” Kashupi ta ti ngaaka.” Yina yaanona yaali, gumwe gwoomvula omugoyi na gumwe gwoomvula ndatu osho a lombwele Kundana ngaaka