New Era Newspaper

New Era Epaper
Icon Collap
...
Home / Uupelema otawu vulu okukeelelwa

Uupelema otawu vulu okukeelelwa

2018-11-23  Staff Report 2

Uupelema otawu vulu okukeelelwa

Victoria Kaapanda

OSHAKATI-Shoka hashi etitha okumona uunona moomwedhi inaadhi adha okuvalwa, ano uupelema otashi vulu okukeelelwa, ndhoka odha popiwa kuMinista gUundjolowele nOnkalonawa oshowo oshilyo shomutumba gopashigwana Bernard Haufiku sho a li ta popitha oomeme ye na uunona wuupelema pethimbo ya li taya dhimbulukwa esiku lyuupelema muuyuni.

Esiku ndyoka olya li lya dhanenwa mOshipangelo oshinene shepangelo  shaShakati, mehuliloshiwike lya zi ko. 
Osha li oshikando oshitiyali sho oshikando shotango ya li ya dhimbulukwa esiku ndyoka omumvo gwa yi mOshakati, nounumvo esiku ndyoka olya li lya dhimbulukilwa kohi yoshipalanyolo “Okukwathela uunona wuupelema opo wu koke nawa”. 

“Uunona inawu adha okuvalwa moNamibia  nenge uupelema owu li natango tawu hapupaleke omwaalu gunonana wu li kohi yomimvo 5 tawu hulitha, unene momikunda” Haufiku ta ti ngaaka.

Ta gwedhapo ta ti shoka hashi etitha uunona wu valwe uupelema otashi vulu okulwithwa nokusindiwa ngaashi omikithi dhilwe. Uunona wu vule poomiliona 15 uupelema muuyuni awihe, shi ikolelela komwaalu gwagandjwa kehangano lyuundjolowele muuyuni tali ithanwa World Health Organization (WHO).

Ta kumagidha ooeme ya ihumbata ta ti naya ikaleke kokule niikolitha niingangamithi,  naashihe tashi vulu okuteya po uundjolowelele wokanona omanga ke li mepunda, oshowo ya kale ya tula komeho uuyogoki.

Haufiku ta ti oohe yuunona naya kale wo haya sile oshimpwiyu uunona mboka pamikalo adhihe, unene oku wu uvitha ohole ngaashi naana oomeme haya sile oshimpwiyu uunona mboka, pamukalo gu li ngaaka otaya dhana onkandangala ombwanawa moonkalamwenyo dhuunona.

Oshindji osha pumbwa kuningwa natango, oshoka uunona owundji mboka hawu hupu omanga inawu gwanitha omivo 5 ohawu kwatwa mbala komikithi dha yooloka ngashi omakutsi taga thiti, tawu ningi uuposi, tawu ningi uulema  nenge omadhiladhilo taga zi pehala. 

“Ooeme ya ihumbata naya simaneke uuyogoki, yo naya tameke omathulo kuyele opo ya gwanithilwepo shoka tashi vulu okukeleka uupyakadhi pethimbo lyokumona okanona”. Haufiki ta ti  
Oshipangelo shaShakati konyala kehe komvula ohashi sile oshimpwiyu uupelema wu thike po1000 mboka  womuwo wuthike 150, lwaampoka ihawu hupu nomwenyo.

Uuminesteli owa dhewula aapangi moshipangeli shaShakati ye li 83, osho wo aapangi yomomikunda ye li 193 mOshitopolwa  shaShana nkene oomeme  ye na okusila uupelema wawo oshimpwiyu pamukalo goKangaroo.
Kangaroo  otashi ti okukwiinina okapelema montulo yayina. Oha shi kwathele uunona wuupelema oku koka nawa omolwa omweenye ngoka hagu zi montulo ya yina. 

Omukuluntu gundjolowele meendiki tali ithanwa  UNICEF Jean Kaseya, esiku ndyoka okwa li a tseyitha kutya endiki lyoUNICEF otali ka gandja iilongitho yokushonopaleka omwaalu guunona tawu hulitha oshoka kape na omashina ngoka taga vulu oku wu hupitha.

“Elalakano lyokugandja omashina ngoka koshipangelo oshinene shepangelo shaShakati okukwathela uunona mboka itawu vulu okufudha kuwo wene, opo oomwenyo dhawo dhi hupe nomwaalu guupelema tawu hulitha gu shonopale”. Kaseya a yelitha.

Omashina ngoka oga tegelelwa ga kale ga thika omanga omwedhi gwaNovemba inagu pwa ko okuza koJapan.
Omukiintu gwomimvo 32, ngoka a li a mono okanona ke na okilogalama 500, oomvula ine dha pita okwa li a kumagidha oomeme mboka ya kalela uunona kutya inaya teka nando omukumo oshoka tate kalunga ota kwatha ashike.
“Ngame okanona kandje   oka li nde ka itekela aapangi oshoka okwa li nda teka omukumo kutya itaka hupu, ihe okaka ka hupa wala sho nda kala moshipangelo oomwedhi ndatu shu uka ku ine”. Omukiintu ngoka tati

Ta gwedhapo ta ti naya itule mo  ashike mokuyamitha,nokulongitha omukalo gwokangaroo  , konima yomwedhi eyooloko otaye li mono.


2018-11-23  Staff Report 2

Tags: Khomas
Share on social media